ARCHERS

Στόχος του προγράμματος, το οποίο υλοποιείται με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, είναι η καταπολέμηση της ανεργίας των νέων Επιστημόνων μέσω της ανάπτυξης των ερευνητικών τους δυνατοτήτων. Αυτό αναμένεται να οδηγήσει στην δημιουργία νέων ευκαιριών για ερευνητική εξέλιξη των νέων επιστημόνων με στόχο τη μείωση ή ακόμα και την αντιστροφή της λεγόμενης διαρροής εγκεφάλων (brain drain). Πιο συγκεκριμένα, η υλοποίηση του έργου ARCHERS έχει ως σκοπό την υποστήριξη νέων πτυχιούχων-υποψηφίων διδακτόρων όπως και μεταδιδακτόρων που βρίσκονται στην αρχή της σταδιοδρομίας τους μέσω της εκπαίδευσης και της κατάρτισής τους σε διεπιστημονικούς ερευνητικούς και τεχνολογικούς τομείς αιχμής στους οποίους τα Ινστιτούτα του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας υπερέχουν τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα, οι τομείς ενδιαφέροντος του παρόντος έργου είναι η μελέτη και συντήρηση της πολιτισμικής κληρονομιάς και η αντιμετώπιση κοινωνικών προκλήσεων στους τομείς του περιβάλλοντος, της ενέργειας και της υγείας, τομείς αιχμής εντός των υψηλής ποιότητας ανταγωνιστικών ερευνητικών δραστηριοτήτων του ΙΤΕ.

Ερευνητικό πρόγραμμα: Ναυπηγοκατασκευή και Ναυπηγοεπισκευή στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά (Ελένη Κυραμαργιού)

Το ερευνητικό πρόγραμμα «Ναυπηγοκατασκευή και Ναυπηγοεπισκευή στην ευρύτερη περιοχή του Πειραιά» εστιάζει στην ανάπτυξη και την εξέλιξη της ναυπηγοκατασκευαστικής ζώνης του Πειραιά, το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Το έργο στοχεύει να συμβάλει στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς που σχετίζεται με την ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη των πλοίων και να συζητήσει τις οικονομικές, πολιτιστικές και κοινωνικές διαστάσεις του πολύπλευρου κόσμου των επιχειρηματιών, των εργαζομένων και των κατοίκων της περιοχής που εξελίχθηκαν γύρω από τον κλάδο αυτό.

Ερευνητικό πρόγραμμα: Μετασχηματισμοί της υπαίθρου στο ελληνικό κράτος: Η λειτουργία της παραγωγικής αλυσίδας του σιταριού στο μεσοπόλεμο (Γιώργος Γάσσιας)

Την περίοδο του μεσοπολέμου, μετασχηματίστηκαν πλήρως οι δομές στη λειτουργία της υπαίθρου στα όρια του ελληνικού κράτους. Δύο υπήρξαν οι βασικοί πυλώνες σε αυτήν την κατεύθυνση: 1)οι ποικιλίες σίτου που εισήγαγε στην παραγωγή το Ινστιτούτο Καλλιτερεύσεως Φυτών με διευθυντή τον Ιωάννη Παπαδάκη, και, 2)η λειτουργία από το 1928 της Κεντρικής Επιτροπής Προστασίας της Εγχώριας Σιτοπαραγωγής (Κ.Ε.Π.Ε.Σ.). Ο τρόπος διασύνδεσης αυτών των δύο οργανισμών και τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν, αποτελούν τους βασικούς στόχους της υπό εξέλιξη έρευνας.

Ερευνητικό πρόγραμμα: Ένα λιμάνι σε μετάβαση. Ο εκσυγχρονισμός των υποδομών του λιμανιού της Θεσσαλονίκης στις αρχές του 20ου αιώνα (Θανάσης Νασιάρας)

Η ιστορία των λιμανιών αποτελεί ένα ραγδαίως αναπτυσσόμενο πεδίο έρευνας που έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον πολλών ερευνητών τα τελευταία χρόνια. Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης αποτελεί ένα απαιτητικό και συνάμα αρκετά γόνιμο πεδίο έρευνας. Η λιμενική δραστηριότητα επηρέασε με ουσιαστικό τρόπο την κοινωνική, την οικονομική αλλά και τη χωρική εξέλιξη της Θεσσαλονίκης ανά τους αιώνες. Στις αρχές του 20ου αιώνα η πόλη είχε καταστεί σε ένα από τα σπουδαιότερα εμπορικά λιμάνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και μετέπειτα του ελληνικού κράτους. Σκοπός της έρευνάς μας είναι να μελετήσουμε τον υλικοτεχνικό εκσυγχρονισμό του λιμανιού κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Η αναδιαμόρφωση του λιμανιού κατά στις αρχές του 20ου αιώνα μεταμόρφωσε την εικόνα και τη δομή του, οργάνωσε διαφορετικά τον χώρο του, αύξησε την αποδοτικότητά του, βελτιστοποίησε την μεταφορική του δυναμική, εμπέδωσε ένα νέο καταμερισμό της εργασίας, ενώ μεταμόρφωσε ένα μεγάλο τμήμα του φυσικού περιβάλλοντος της πόλης. Έτσι, υπό μία έννοια η μελέτη της αναβάθμισης των υποδομών του λιμανιού έχοντας ως βασικό, άλλα όχι μοναδικό, πεδίο έρευνας το Ιστορικό Αρχείο Λιμένος Θεσσαλονίκης, αποτελεί μια προσπάθεια να διαπιστώσουμε την αλληλεπίδραση μεταξύ τεχνολογικής εξέλιξης, οικονομικής ανάπτυξης και φυσικού περιβάλλοντος. Τέλος, σκοπός μας είναι να συμβάλουμε στην καλύτερη γνώση της ιστορίας της πόλης της Θεσσαλονίκης.

Ερευνητικό πρόγραμμα: Οι επιπτώσεις της τεχνολογίας στη ναυτιλία της περιοχής του Νοτιοανατολικού Αιγαίου, δεκαετίες 1850-1910. Το παράδειγμα της Κάσου (Δήμητρα Καρδακάρη)

Το αντικείμενο της ερευνητικής πρότασης, είναι η μελέτη των επιπτώσεων στη ναυτιλία της θαλάσσιας περιοχής του Νοτιοανατολικού Αιγαίου και ιδιαίτερα της Κάσου από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα μέχρι τις αρχές του 20ού, μέσα από την εξέλιξη της τεχνολογίας των ιστιοφόρων πλοίων και τη σταδιακή μετάβαση στα νέα δεδομένα που προέκυψαν από την επανάσταση του ατμού. Ο 19ος αιώνας υπήρξε καθοριστικός για την εξέλιξη της τεχνολογίας στις θαλάσσιες μεταφορές. Από το ιστιοφόρο με ατμομηχανή, μέχρι το πρώτο ατμόπλοιο με πλευρικούς τροχούς και μηχανή διπλής και τριπλής εκτόνωσης, το θαλάσσιο εμπόριο εξυπηρετείται από ιστιοφόρα πλοία. Η επικράτηση του ατμού έναντι του ιστίου, διαμορφώθηκε στα τέλη του αιώνα, όταν έγιναν πλέον κερδοφόρες οι θαλάσσιες μεταφορές με ατμόπλοια και η ευρεία χρήση τους στην ευρωπαϊκή ναυτιλία. Επιπλέον, σημαντικές υπήρξαν και οι αγορές των πρώτων ατμόπλοιων από τους Έλληνες της Διασποράς, εμπόρους και πλοιοκτήτες που από την Μαύρη Θάλασσα και το Πορτ Σάιντ της Αιγύπτου ως την Αγγλία, βρίσκονταν σε συνεχή επικοινωνία με το δίκτυο των πρακτόρων τους στα νησιά. Στην έρευνά μας θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε το ερώτημα πως διαμόρφωσε η τεχνολογία των πλοίων και οι ευρύτερες τεχνολογικές εξελίξεις, τις ναυτιλιακές υποδομές και τους ναυτικούς στόλους καθώς και τις οικονομίες των νησιών της περιοχής του νοτιοανατολικού Αιγαίου όπως η Κάσος, η Ρόδος, η Σύμη, το Καστελλόριζο που παρόλο που αποτελούσαν ενεργό τμήμα της ελληνόκτητης ναυτιλίας δεν ανήκαν στην Ελληνική επικράτεια.