«Νεωτερισμός» και «ελληνικότητα» στα πεδία της τέχνης και της τεχνοκριτικής, 19ος αιώνας
2013-2015
Στόχος του προγράμματος είναι να μελετηθεί ο 19ος αιώνας όταν μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους έχει θεσμοθετηθεί η μεταφορά δυτικών καλλιτεχνικών προτύπων. Θα αναδειχθεί η πλούσια θεωρητική συζήτηση στις εικαστικές τέχνες από έλληνες καλλιτέχνες και διανοούμενους που ζουν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και η οποία παραμένει εν πολλοίς άγνωστη.
Η δεκτικότητα μιας κοινωνίας στην καινοτομία ανιχνεύεται όχι μόνο στη σφαίρα της παραγωγής και της οικονομίας, αλλά και σε εκείνη της καλλιτεχνικής δημιουργίας που άπτεται κύριων διαστάσεων της κοινωνικής ταυτότητας. Σε αυτήν ακριβώς τη σφαίρα οι αντιδράσεις είναι πιο έντονες και συχνά αρθρώνονται με ένα συστηματικό θεωρητικό λόγο μέσω του οποίου μπορεί κανένας να προσεγγίσει τη βαθύτερη στάση της κοινωνίας απέναντι στην καινοτομία. Στόχος του προγράμματος είναι να μελετηθεί ο 19ος αιώνας όταν μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους έχει θεσμοθετηθεί η μεταφορά δυτικών καλλιτεχνικών προτύπων. Θα αναδειχθεί η πλούσια θεωρητική συζήτηση στις εικαστικές τέχνες από έλληνες καλλιτέχνες και διανοούμενους που ζουν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και η οποία παραμένει εν πολλοίς άγνωστη. Οι εξελίξεις στις εικαστικές τέχνες θα συσχετιστούν με ανάλογα φαινόμενα στο ελληνικό θέατρο. Στο θέατρο παρατηρείται ότι παρά την κατάφαση στη νεωτερικότητα το ρεαλιστικό δράμα, που αποτελεί την χαρακτηριστική θεατρική έκφραση των νεωτερικών βιομηχανικών κοινωνιών, συναντά μεγάλες αντιδράσεις κατά την εισαγωγή του στην Ελλάδα. Η επόμενη περίοδος που θα μελετηθεί είναι εκείνη του μεσοπολέμου στην οποία η εισαγωγή νεοτερισμών στην τέχνη προκαλεί μια έντονη συζήτηση περί «ελληνικότητας» στην τέχνη που συνδέεται με προβληματισμούς που δεν αφορούν μόνο τις εικαστικές τέχνες και το θέατρο, αλλά άπτονται της γενικότερης στάσης της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στη νεωτερικότητα και την καινοτομία.
Το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του διεπιστημονικού ερευνητικού προγράμματος ΕΛΙΣΤΟΚΑΙΝΟ (Ελληνική Ιστορία της Καινοτομίας. Οι κοινωνικές προϋποθέσεις της καινοτομίας: Όψεις της ελληνικής εμπειρίας, 2013-2015) του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών – ΙΤΕ.
Επιστημονικός υπεύθυνος
Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος (Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης της Δύσης, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης)
Ερευνητική ομάδα
- Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος, (Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης της Δύσης, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης)
- Αλέξανδρος Τενεκετζής (Διδάκτωρ Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης)
- Λευτέρης Σπύρου (Υποψήφιος διδάκτωρ, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κρήτης)
Προϊόντα του προγράμματος
-
Συλλογή τεχνοκριτικών κειμένων για δημοσίευση.
Ερευνητική Ομάδα
