ΜΕΤΟΠΟ (ΠΕ2)

Στόχοι/Επιδιωκόμενα αποτελέσματα:

Ο Χάνδακας (αγγλικά Candia, παλαιό όνομα της πόλης του Ηρακλείου) είναι μια πόλη με μεγάλη ιστορία. Η έρευνα θα εστιασθεί στην ανάλυση κάποιων χαρακτηριστικών της πόλης τον 15ο-19ο  αιώνα στην μετάβαση της από την εποχή των Βενετών στην εποχή των Οθωμανών. Οι Οθωμανοί κατέλαβαν την πόλη το 1669 μετά από πολιορκία 20 ετών.  Οι σωζόμενες αρχειακές πηγές δίνουν μια πλήρη εικόνα της πόλης: το κατάστιχο ΤΤ 980, που συντάχθηκε αμέσως μετά την πτώση της (1669/70), περιέχει τον κατάλογο των ορθόδοξων χριστιανών και εβραίων που παρέμειναν στο Χάνδακα και πλήρωναν κεφαλικό φόρο ανάλογα με την περιουσία τους. Ακόμα σημαντικότερο για τη μελέτη είναι το κατάστιχο ΤΤ 798, στο οποίο καταγράφονται τα σπίτια και οικόπεδα του Χάνδακα ανά συνοικία.

Η έρευνα θα εστιαστεί στην ιστορία του δομημένου ανθρωπογενούς χώρου της πόλης του Χάνδακα. Θα μελετηθεί η αναλογία δημόσιου και ιδιωτικού χώρου, οι χρήσεις γης και τα υδάτινα δίκτυα, ο πληθυσμός κατά θρήσκευμα στις διάφορες συνοικίες κλπ.. Η βενετική πόλη θα χαρτογραφηθεί με ακρίβεια οικοπέδου σε ειδικά σχεδιασμένη ψηφιακή υποδομή και θα μελετηθεί η σταδιακή ένταξή της στο οθωμανικό πλαίσιο, καθώς και η εξέλιξη της κοινωνικής διαφοροποίησης στη συνέχεια.

Παράλληλα, θα ερευνηθούν τα πρότυπα κατοίκησης  του πληθυσμού (αστικός και αγροτικός) της Κρήτης στις διάφορες περιοχές και οι αλλαγές των προτύπων κατά την διάρκεια της οθωμανικής περιόδου.  Θα χρησιμοποιηθούν δεδομένα της βάσης δεδομένων «Ψηφιακή Κρήτη- Στα χρόνια των Οθωμανών -Κατοίκηση» που έχει αναπτυχθεί στο ΙΜΣ από προηγούμενο ερευνητικό πρόγραμμα,  και περιέχει δεδομένα από διάφορες καταγραφές/απογραφές πληθυσμού  που διενεργήθηκαν στη Κρήτη τα χρόνια της  Οθωμανικής κυριαρχίας από το 1650 έως το 1897. 

Το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί με βάση τους παρακάτω άξονες:

1. Χρησιμοποιώντας το κατάστιχο ΤΤ798 θα αναπτυχθεί βάση δεδομένων για τις συνοικίες του Χάνδακα. Θα ψηφιοποιηθούν τα όρια των οικοπέδων και θα αναπτυχθεί βάση δεδομένων με πληροφορίες για το εμβαδόν τους, τα χαρακτηριστικά των κτιρίων (αριθμός δωματίων, αυλές, κτίσματα, δέντρα, πηγάδια, δεξαμενές), ονόματα ιδιοκτητών (προηγούμενων –βενετοκρητικών– και νέων) και τιμές πώλησης ακινήτων ανά συνοικία. Τα στοιχεία αυτά θα συμπληρωθούν με πληροφορίες από τους ιεροδικαστικούς κώδικες του Τουρκικού Αρχείου Ηρακλείου. Η έρευνα θα υλοποιηθεί από το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του ΙΤΕ.
2. Θα σχεδιασθεί και θα υλοποιηθεί η ψηφιακή υποδομή που απαιτείται για να υποστηρίξει την τεκμηρίωση της ιστορίας του δομημένου ανθρωπογενούς χώρου της πόλης του Χάνδακα, με χρήση χαρτών και πολύμορφου υλικού. Η ψηφιακή υποδομή θα χρησιμοποιεί τα δεδομένα που αναπτύχθηκαν από το ΙΜΣ και θα βασισθεί στο σύστημα Synthesis 3.0. Η έρευνα θα υλοποιηθεί από το Ινστιτούτο Πληροφορικής του ΙΤΕ.
3. Θα συγκεντρωθούν και θα τεκμηριωθούν σε ψηφιακά αρχεία διάφοροι χάρτες της παλιάς πόλης του Χάνδακα που σώζονται (βενετικοί αλλά και πολεοδομικοί χάρτες του 19ου αιώνα). ΟΙ χάρτες θα γεωκωδικοποιηθούν και θα αναπτυχθεί βάση δεδομένων με ψηφιακό αντίγραφο τους, πληροφορίες  για τον χαρτογράφο και το έτος έκδοσης, την συλλογή χαρτών που είναι σήμερα και άλλες πληροφορίες για τον χάρτη. Στη βάση δεδομένων θα καταγραφούν επίσης πληροφορίες για τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά και τα ιστορικά γεγονότα που αποτυπώνονται, ώστε να είναι δυνατή η συσχέτιση τους με άλλα ιστορικά αρχεία. Η έρευνα θα υλοποιηθεί από το Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών του ΙΤΕ.
4. Θα αναλυθούν τα πρότυπα κατοίκησης του πληθυσμού της Κρήτης (αστικός και αγροτικός) την εποχή των Οθωμανών. Για την ανάλυση θα χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα της «Ψηφιακής Κρήτης –την εποχή των Οθωμανών – Κατοικία» που έχει στοιχεία από διαφορετικά μητρώα/απογραφές της περιόδου 1650-1897. Η ανάλυση θα επικεντρωθεί στα μοτίβα κατοίκησης του χριστιανικού και μουσουλμανικού πληθυσμού και θα πραγματοποιηθεί σε τρία γεωγραφικά επίπεδα οικισμό, δήμο και νομό. Η έρευνα θα υλοποιηθεί από το Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών (ΙΥΜΜ) του ΙΤΕ.

Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών
Επιστημονικός υπεύθυνος: Ηλίας Κολοβός
Ερευνητική ομάδα: Ευθύμιος Μαχαίρας, Εβίτα Δανδάλη, Δημήτρης Γιαγτζόγλου, Πέτρος Καστρινάκης

Ινστιτούτο Πληροφορικής
Επιστημονικός υπεύθυνος: Χρυσούλα Μπεκιάρη
Ερευνητική ομάδα: Δημήτρης Αγγελάκης, Γεώργιος Σαμαριτάκης, Λήδα Χαραμή

Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών
Επιστημονικός υπεύθυνος: Πουλίκος Πραστάκος
Ερευνητική ομάδα: Ελένη Γκαδόλου, Εβίτα Δανδάλη