Ερευνητικά Έργα
Ιστορία των πόλεων της Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων (18ος-20ός αιώνας)
Ιστορία των πόλεων της Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων (18ος-20ός αιώνας)
2006-2014
Στόχος του έργου είναι η συμβολή στην καλύτερη κατανόηση του αστικού φαινομένου στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο κατά τη νεότερη και σύγχρονη εποχή χάρις στην συγκριτική προσέγγιση των φαινομένων που επιτρέπει να υπερβούμε τους περιορισμούς του συνήθους εθνικού πλαισίου της ιστοριογραφίας.
Παρουσιολόγιο νεοελληνικής ποίησης, 1801-1850
Παρουσιολόγιο νεοελληνικής ποίησης, 1801-1850
2005
Βασικός στόχος του προγράμματος είναι η συστηματική απογραφή όλων των νεοελληνικών ποιημάτων, εκδεδομένων ή και ανέκδοτων, επώνυμων ή ανώνυμων, που γράφτηκαν ή εκδόθηκαν κατά το παραπάνω διάστημα (τα δημοτικά τραγούδια δεν συμπεριλαμβάνονται) και η ταξινόμησή-τους σε έντυπη μορφή και σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων κατά συγγραφέα και συλλογή, κατά τίτλο και κατά πρώτο στίχο
Ψηφιακή Κρήτη
Ψηφιακή Κρήτη: Μεσογειακές Πολιτισμικές Διαδρομές
2004-2005
Στόχος του έργου είναι η δημιουργία μιας γεωγραφικής και θεματικής μονάδας τεκμηρίωσης για την Κρήτη, καθώς και η ψηφιακή ανάπτυξη της πρωτότυπης συλλογής πολιτισμικών πληροφοριών του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών.
Αρχείο Νεοελληνικής Μετρικής: Η ρομαντική μπαλάντα
Αρχείο Νεοελληνικής Μετρικής: Η ρομαντική μπαλάντα
2003-2004
Σκοπός του προγράμματος είναι η έρευνα, μελέτη και χαρτογράφηση ενός εντελώς ανερεύνητου ποιητικού είδους της ελληνικής ρομαντικής περιόδου (1821-1880), της ρομαντικής μπαλλάντας. Η έρευνα των αυτοτελώς εκδεδομένων βιβλίων και των περιοδικών της περιόδου 1821-1882 θα επιτρέψει την ανεύρεση και την καταγραφή υπό μορφή καταλόγου όλων των ποιημάτων που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν μπαλλάντες, καθώς και μια πρώτη συνοπτική περιγραφή της πορείας της ελληνικής μπαλλαντογραφίας πριν από τον Γεώργιο Βιζυηνό.
Ποιητικά κείμενα αναβίωσης των αρχαίων μέτρων στον 19ο αιώνα
Ποιητικά κείμενα αναβίωσης των αρχαίων μέτρων στον 19ο αιώνα
2003-2004
Στόχος του προγράμματος είναι η μελέτη και χαρτογράφηση μιας ελάχιστα ερευνημένης περιοχής της ελληνικής ποίησης του 19ου αιώνα, των ποιητικών κειμένων που παρουσιάστηκαν ως αναβίωση των αρχαίων μέτρων. Με την έρευνα καταρχήν των αυτοτελώς εκδεδομένων βιβλίων και πιθανόν στη συνέχεια των περιοδικών της περιόδου από το 1821 μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα θα ανευρεθούν, θα καταγραφούν σε ηλεκτρονική βάση και θα ψηφιοποιηθούν σε ηλεκτρονικό αρχείο όλα τα ποιήματα που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι εμπίπτουν στην κατηγορία της αναβίωσης των αρχαίων μέτρων.
Βιβλιογραφικός οδηγός των ποιημάτων του Γιώργου Σεφέρη
Βιβλιογραφικός οδηγός των ποιημάτων του Γιώργου Σεφέρη
2001-2003
Στόχος του προγράμματος ήταν η δημιουργία Bιβλιογραφικού Oδηγού των ποιημάτων του Γιώργου Σεφέρη.
Αρχείο ελληνικής πεζογραφίας 1830-1880
Αρχείο ελληνικής πεζογραφίας 1830-1880
1996-1999
Στόχος του προγράμματος ήταν η χαρτογράφηση της ελληνικής μυθοπλασιακής πεζογραφίας (μυθιστορήματα και διηγήματα) της περιόδου 1830-1880.
Α' περίοδος
Η πόλη στους νεότερους χρόνους
1994-2011
Το πρόγραμμα, σε συνεργασία με τα Γ.Α.Κ. (Αρχεία Νομού Κυκλάδων), απέβλεψε κυρίως στη δημιουργία μιας υποδειγματικής βάσης δεδομένων για την Ερμούπολη της Σύρου (19ος-20ός αιώνας), με βασικότερες πηγές το δημοτολόγιο, τις απογραφές πληθυσμού, τις ληξιαρχικές πράξεις, τα συμβολαιογραφικά και δικαστικά αρχεία, τα πρακτικά του δημοτικού συμβουλίου, τα αρχεία των εκπαιδευτικών και φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, και λοιπές μαρτυρίες που αποτελούν σειρά. Η Ερμούπολη, πόλη που δημιουργήθηκε μέσα στο 1821, επιλέχθηκε για τον σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισε τον 19ο αιώνα ως βασικός παράγοντας του εμπορίου της Δυτικής Ευρώπης με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τη Νότιο Ρωσία, και για τη βαρύτητα που είχε η γενικότερη ανάπτυξή της στο ελληνικό κράτος. Επιλέχθηκε επίσης γιατί υπήρχε διαθέσιμο το αρχείο του Δήμου της Ερμούπολης, το οποίο είχε ταξινομηθεί, μεταξύ 1976-1982, από τα μέλη και τους συνεργάτες της Εταιρείας Μελέτης Νέου Ελληνισμού, που είναι περισσότερο γνωστή από το ιστορικό περιοδικό της Μνήμων.
Ως επιστημονικός υπεύθυνος αυτής της ταξινόμησης o Χρήστος Λούκος συνέχισε την προσπάθεια εντοπισμού νέου αρχειακού υλικού για την Ερμούπολη, το οποίο κάλυπτε και πολλές πλευρές της ιστορίας της Άνω Σύρου, του άλλου Δήμου του νησιού, αλλά και όλων των υπόλοιπων νησιών των Κυκλάδων, αφού η πόλη του Ερμού αποτελούσε το διοικητικό τους κέντρο με όλες της δημόσιες και άλλες υπηρεσίες της περιοχής. Η προσπάθεια αυτή ήταν πάντα σε συνεργασία με τους εκάστοτε συναδέλφους που αποτελούσαν το προσωπικό του τοπικού αρχείου της Ερμούπολης, το οποίο από τις αρχές του 1990 αποτέλεσε τα ΓΑΚ-Αρχεία Νομού Κυκλάδων και τελευταία μετονομάστηκε, ατυχώς, σε ΓΑΚ Σύρου.
Το προσωπικό αυτό έφερε και φέρει το κύριο βάρος του εντοπισμού, της διάσωσης, ταξινόμησης και συντήρησης του αρχειακού υλικού. Επειδή όμως ήταν πάντα ολιγομελές και τα αρχεία πού είχαν εντοπιστεί στο νησί πολλά που κινδύνευαν άμεσα να καταστραφούν, ο υπεύθυνος του προγράμματος, όταν έγινε καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, ενέταξε στις δραστηριότητές του ταξινομικές αποστολές φοιτητριών και φοιτητών του Τμήματος στη Σύρο, ώστε να ενισχυθεί η παραπάνω προσπάθεια. Στο συνημμένο αρ. 1 αναλύεται η ταξινομική προσπάθεια με τη βοήθεια των προπτυχιακών φοιτητών στην Ερμούπολη από το 1995-2009. Στο ίδιο συνημμένο φαίνεται και η από το 2000-2012 παράλληλη συνεργασία με τους μεταπτυχιακούς φοιτητές (παρατίθεται και σχετικός πίνακας με τα ονόματά τους), κυρίως του ίδιου Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, για την ταξινόμηση των δημοτικών αρχείων και άλλων δήμων: της Κέας (2000-2002, βλ. συνημμένα αρ. 2 και 2α), της Αμοργού (2003-2010, βλ. συνημμένο αρ. 3), των Βιλίων Αττικής (2006-2008), της Σύμης (2006-2010 βλ. συνημμένο αρ. 4), της Άνω Σύρου (2009-2011, βλ. συνημμένα αρ. 5 και 5α), και του Αιγίου (2005). Η ταξινόμηση όλων αυτών των αρχείων ολοκληρώθηκε, πλην του Αιγίου που δεν συνεχίστηκε, και έγινε εφικτή με την κάλυψη από τους αντίστοιχους δήμους του φαγητού και της στέγης των μελών της κάθε ομάδας και εν μέρει των εισιτηρίων∙ δεν υπήρξε άλλη αμοιβή.
Από νωρίς διαπιστώθηκε ότι η μηχανογράφηση ορισμένων σημαντικών τεκμηρίων που προέκυψαν από τις ταξινομήσεις, θα μπορούσε να βοηθήσει τους ερευνητές προσφέροντας πλήθος ιστορικών πληροφοριών. Η μηχανογράφηση αυτή εντάχθηκε στο πρόγραμμα του ΙΜΣ για τις πόλεις. Το ΙΜΣ ανέλαβε την κάλυψη της δαπάνης για τη μηχανογράφησης κυρίως των τεκμηρίων της Ερμούπολης, ενώ οι δήμοι της Κέας και της Αμοργού χρηματοδότησαν τα όσα έγιναν για τα δικά του νησιά. Επιλέχθηκαν εκείνα τα τεκμήρια που δεν ήταν μεμονωμένα αλλά συνιστούσαν σειρές και συγχρόνως αποτελούσαν βασική προϋπόθεση για μια συνολικότερη εικόνα της κοινωνίας στην οποία αναφέρονταν: δημοτολόγια, απογραφές, πρακτικά κλπ. (βλ. αναλυτικά στη συνέχεια).
Σε όλη αυτή την προσπάθεια πολλοί και ποικιλοτρόπως συνέβαλαν: το προσωπικό των ΓΑΚ-Αρχεία Νομού Κυκλάδων, τεχνικοί σε προγράμματα πληροφορικής, μεταπτυχιακοί φοιτητές και άλλοι. Επιδιώχθηκε το αποτέλεσμα να πληροί τους βασικούς όρους ιστορικής και τεχνικής επάρκειας και υπεύθυνης καταχώρισης των δεδομένων.
Οι χριστιανικές κοινότητες της Καππαδοκίας (18ός - 20ός αιώνας)
Οι χριστιανικές κοινότητες της Καππαδοκίας (18ός - 20ός αιώνας)
1992-1994
Το ζήτημα που απασχολεί το πρόγραμμα για τη μελέτη των χριστιανικών κοινοτήτων της Καππαδοκία είναι η ιστορική εξέλιξη αυτών των κοινωνιών από τα μέσα του 18ου αιώνα
Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα (ΜΟΠ)
Μελέτη της Πολιτιστικής παράδοσης της Κρήτης - Κρητική μουσική
1991-1994
Αρχείο Νεοελληνικής Μετρικής
Αρχείο Νεοελληνικής Μετρικής
1990-1997
Kύρια προϊόντα του προγράμματος είναι το Aρχείο Nεοελληνικής Mετρικής, το οποίο σήμερα απόκειται στο Ι.Μ.Σ. και βρίσκεται στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου ερευνητή, και η Bιβλιογραφία Nεοελληνικής Mετρικής (2000). Το Aρχείο περιλαμβάνει ταξινομημένα τα λήμματα της βιβλιογραφίας σε φωτοτυπική ή έντυπη μορφή.
Αρχαιολογία και Πολιτική
Αρχαιολογία και Πολιτική
1990-2000
Αντικείμενο του προγράμματος, του οποίου φιλοδοξία είναι η δημιουργία στην Κρήτη ενός κέντρου μελέτης της ιστορίας της αρχαιολογίας, αποτελεί η διερεύνηση της άμεσης ή έμμεσης επίδρασης πολιτικών σκοπιμοτήτων στην πορεία εξέλιξης της αρχαιολογικής επιστήμης στην Ελλάδα.
Ο Αδαμάντιος Κοραής ως Κλασικός Φιλόλογος
Ο Αδαμάντιος Κοραής ως Κλασικός Φιλόλογος
1989-1994
Στόχοι του ερευνητικού προγράμματος ήταν η έρευνα της συμβολής του Κοραή στην αποκατάσταση των κειμένων των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, με βάση κυρίως τις κριτικές και διορθωτικές του παρατηρήσεις που περιλαμβάνονται σε ανέκδοτα χειρόγραφα του ή έχουν εισαχθεί στα περιθώρια βιβλίων της προσωπικής του βιβλιοθήκης, τα οποία σώζονται στη Βιβλιοθήκη «Κοραής» της Χίου καθώς και η αξιολόγηση της όλης φιλολογικής δραστηριότητας του Κοραή και η ένταξή της στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής φιλολογικής λογιοσύνης της εποχής του.
PROSODOL
Στρατηγικές για την Βελτίωση και Προστασία της Ποιότητας του Εδάφους από Απόβλητα Επεξεργασία Ελαιόλαδου στην Περιοχή της Μεσογείου
2009-2012
Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί συνεργασία μεταξύ της Ελλάδας (Εδαφολογικό Ινστιτούτο Αθηνών / SSIA-NAGREF, του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών / IMS-FORTH και του Πολυτεχνείου Κρήτης / TUC), Ισπανίας (Centro de Edafología y Biología Aplicada del Segura, Consejo Superior de Investigaciones Científicas / CEBAS-CSIC) και Ιταλίας (Regional Centre for Agricultural Experimentation and Assistance / CERSAA) και στοχεύει στην ανάπτυξη και διάδοση καινοτόμων, περιβαλλοντικά φιλικών και χαμηλού κόστους τεχνολογιών για την προστασία του εδάφους και των υδατικών πόρων από μόλυνση που προέρχεται από απόβλητα επεξεργασίας ελαιόλαδου, την δημιουργία ενός πληροφοριακού συστήματος και βάσης δεδομένων με στόχο την πληροφόρηση για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της μόλυνσης της επεξεργασίας ελαιόλαδου στην Μεσόγειο, την διευκόλυνση μιας εφαρμογής εδαφολογικής θεματικής στρατηγικής στις περιοχές που βρίσκονται πλησίον εγκαταστάσεων επεξεργασίας ελαιόλαδου, τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την υποστήριξη ενός συστήματος ελέγχου των εδαφών και της ποιότητας νερού που επηρεάζονται άμεσα ή έμμεσα από την δραστηριότητα εγκαταστάσεων επεξεργασίας ελαιόλαδου καθώς και τον προσδιορισμό των πιθανών ασφαλέστερων χρήσεων στο γεωργικό τομέα των αποβλήτων της επεξεργασίας ελαιόλαδου.
E-market-path E4
E-market-path E4: Δι@δικτυακές διαδρομές στο μονοπάτι Ε4 (Ρέθυμνο-Πάφος-Λάρνακα)
2008
Στα πλαίσια του προγράμματος αυτού το Εργαστήριο ανέλαβε το σχεδιασμό και την ανάπτυξη ενός δυναμικού ιστοτόπου για το ορειβατικό μονοπάτι Ε4 του νομού Ρεθύμνου με τη χρήση πολυμέσων, βάσεων δεδομένων και Γεωγραφικών Συστήματων Πληροφοριών (GIS).
Επιφανειακή Έρευνα Σικυώνος
Επιφανειακή Έρευνα Σικυώνος
2004-2005
Το πρόγραμμα αφορά σε γεωφυσικές διασκοπήσεις που πραγματοποιούνται στον αρχαιολογικό χώρο της Σικυώνας.
Ελληνική Παραδοσιακή Μουσική
Ελληνική Παραδοσιακή Μουσική
1986-1990
Υπεύθυνος προγράμματος Γεώργιος Αμαργιανάκης †, Καθηγητής Εθνομουσικολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ιστορικές και αρχαιολογικές μαρτυρίες για το υδάτινο περιβάλλον και τη διαχείριση υδάτινων πόρων στην Κρήτη της βενετικής και της οθωμανικής περιόδου
Ιστορικές και αρχαιολογικές μαρτυρίες για το υδάτινο περιβάλλον και τη διαχείριση υδάτινων πόρων στην Κρήτη της βενετικής και της οθωμανικής περιόδου
2015-2017
Η μακρά ιστορία της διαχείρισης υδάτινων πόρων στο νησί της Κρήτης, στην καρδιά της ανατολικής Μεσογείου, έχει να επιδείξει σημαντικά επιτεύγματα στον σχεδιασμό και την κατασκευή ποικίλων έργων (υδροληπτικών και υδρομαστευτικών, έργων μεταφοράς και διανομής νερού κ.ά.) με τα οποία οι διάφοροι πολιτισμοί που αναπτύχθηκαν στο νησί αντιμετώπισαν τις ποικίλες ανάγκες ύδρευσης σε μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες.